مزاج خوراکی ها در طب سنتی به تفکیک

متخصصان طب سنتی می‌گویند دانستن مزاج خوراکی ها (طبع خوراکی ها) و همچنین شناخت نوع مزاج خود فرد در آرامش روان و تن ما نقش بسیار موثری را بازی می‌کند.

اگر مزاج خود و خوراکی ها را نشناسیم چه اتفاقی می افتد؟

در مورد مزاج خوراکی ها(طبع خوراکی ها) و سردی و گرمی مزاج آدمها و روش تشخیص اون باید بدانیم که معمولا آدمهایی که مزاج گرم دارن با خوردن گرمی ها به شدت واکنش نشان میدهند مثل زدن جوش و………

و آدمهای سرد مزاج با خوردن خوراکی های سرد دچار بهم ریختگی سیستم گوارشی نظیر بیرون روی می شوند افراد با مزاج معتدل هم واکنش عادی نسبت به خوردن مواد گرمی و سردی دارن مثلا اگه من خیلی گرمی بخورم مثلا یک هفته روزی ۱۰ تا خرما و آجیل و شیرینی بخورم جوش می زنم و گرمیم می شه و در غیر این صورت معمولی هستم البته بحث آلودگی های درونی بدن برای زدن جوش یا جوش هنگام بلوغ با این مبحث متفاوت است.

با خوردن مواد غذایی، بدن انسان از دو منظر دچار تغییراتی میگردد.
منظر اول سردی و گرمی بدن است. بعضی از مواد غذایی، گرما بخش جسم آدمی  هستند و برخی سرد کننده (سست کننده).
منظر دوم تری و خشکی یعنی میزان آب بدن. بعضی از مواد غذایی رطوبت بخش هستند و باعث زیاد شدن مایعات بدن می گردند و برخی خشکی دهنده هستند و باعث زیاد شدن املاح بدن می گردند. لازم به ذکر است میزان تاثیر مواد غذایی از لحاظ هر یک از دو منظر فوق الذکر، خود دارای درجه و مرتبه می باشد

به طور مثال امکان دارد یک مواد غذایی از لحاظ گرمی دارای درجه بسیار بالا و از لحاظ تری در درجه پایینی باشد.ضمناً برای تعدیل مزاج خوراکی ها و طبع یک ماده غذایی می توان از ترکیب آن با مواد غذایی دیگر که دارای طبع مختلفی با آن هست به عنوان مصلح استفاده نمود به طور مثال برای تعدیل سردی ماست می توان آنرا با موسیر میل نمود.
غیر از مواد غذایی رفتارها، محیط و احساسهای مختلف همچون شادی، ترس و … نیز اثرات گرما یا سردی بخش و تر و خشک کننده دارند.
خورش های ایرانی نیز با توجه به ترکیبات و ادویه مورد استفاده، دارای طبع متعادل هستند.

در ادامه طبع خوراکی ها ی مختلف در طب سنتی قالب ۵ دسته‌بندی “مغزهای گیاهی، صیفی‌جات، ریشه‌ها، سبزیجات و گوشت‌ها” آمده است:

مواد غذایی گرم و تر (دم) – بهاری:

لبنیات : کره، ماست چکیده، شیر محلی تازه گاو و شیر گوسفند
صیفی جات: خربزه، خیار چنبر، طالبی و گرمک
میوه ها: انجیر تازه و خشک، انگور، خرما، سیب شیرین، قیسی، گیلاس، گلابی، موز، مویز، بالنگو، اقسام توت و کشمش
ریشه ها: انوع ترب، زردک، سیب زمینی ترش، شلغم و هویج
سبزی ها: شبدر، تربچه و ترب
حبوبات: گندم و انواع لوبیا
گوشتها: جگر سیاه و سفید، پاچه، گوشت گوسفند (بره)، بوقلمون، مرغ محلی، میگو، زبان و چشم
مغزهای گیاهی: بادام درختی شیرین، بادام زمینی، تخم طالبی، تخم خربزه و کنجد
متفرقه: گلاب،شیره انگور، روغن کنجد، روغن گاو، دنبه، روغن بادام تلخ، ارده، سمنو و خاکشیر

مواد غذایی گرم و خشک (صفرا) – تابستانی:

لبنیات : پنیر کهنه
صیفی جات: بادنجان و فلفل سبز
میوه ها: انبه، به، زیتون و نارگیل
ریشه ها: چغندر، پیاز، سیر، کلم قمری و موسیر
سبزی ها: برگ چغندر ، پونه، نعناع،  پیازچه، ترخون، مرزه، تره تیزک (شاهی)، جعفری، رازیانه، ریحان، شاهتره، شنبلیله، شوید، کرفس، اقسام کلم بستانی، گزنه، مارچوبه، تره و تره فرنگی.
حبوبات: جوی دوسر (چاودار)، لپه، نخود و برنج کته ای
گوشتها: آهو، اردک، گاو (هرچه سن گاو بالاتر باشد، سردی آن بیشتر می شود و در گروه سرد و خشک جای می گیرد)، بلدرچین، گنجشک، شتر مرغ، شتر، کبوتر، خروس، کباب و دل
مغزهای گیاهی: بادام هندی، بادام درختی تلخ، بادام کوهی، پسته کوهی، پسته، تخم آفتابگردان، چلغوز، فندق و گردو
ادویه ها: آویشن، اسپند، چای سبز و سیاه، خردل، دارچین، انیسون، زردچوبه، زعفران، زنجبیل، زنیان، زیره، سیاهدانه، فلفل، کاکائو، گلپر، وانیل، هل و نمک
متفرقه: روغن زیتون، شیره خرما، عسل، شکر سرخ یا سفید و عرق بهار نارنج

مواد غذایی سرد و خشک (سودا) – پاییزی:

لبنیات : کشک و قراقروطمیوه ها: شاه توت، تمشک، آلبالو، ازگیل، انار ترش، بالنگ، تمر هندی، زالزالک، زرشک، ذغال اخته، سنجد، غوره، کنار، گریپ فروت، لیمو عمانی، نارنج، به ترش، لیمو ترش و سیب ترش

سبزی ها: ترشک، ریواس و گشنیز
حبوبات: ارزن، باقلا خشک، برنج (آبکش)، جو، ذرت، عدس و ماش
گوشتها: بز، قلوه، سیرابی و شیردان
مغزهای گیاهی: بلوط خوراکی و شاهدانه
ادویه ها: سماق، نشاسته و قهوه(طبع خوراکی ها)

مواد غذایی سرد و تر (بلغم) – زمستانی:

لبنیات : پنیر تازه، خامه، دوغ، ماست، سرشیر و شیر پاستوریزه
صیفی جات: خیار، اقسام کدو، گوجه فرنگی، هندوانه و کدو حلوائی
میوه ها: آناناس، توت فرنگی، آلو، آلوچه، انار شیرین، پرتقال، زردآلو، شفتالو، شلیل، کیوی، لیمو شیرین، نارنگی، هلو، آب فشرده انارریشه ها: سیب زمینی
سبزی ها: اسفناج، بامیه، خرفه، قارچ خوراکی، کاسنی، کاهو و لوبیا سبز
حبوبات: باقلا تازه و نخود سبز
گوشتها: انواع ماهی و مغز گوسفند
مغزهای گیاهی: تخم کدو، تخم هندوانه، خشخاش و به دانه
متفرقه: اسفرزه، و ماء الشعیر

مزاج خوراکی ها طب سنتی- طبع خوارکی ها طب سنتی- مزاج غذاها -طبع انواع غذا

نکته مهم در باب مزاج خوراکی ها :

طبع برخی مواد غذایی به خصوص لبنیات در شرایط مختلف متفاوت هستند. به عنوان مثال:

۱- پنیر تازه گاوی نمک زده دارای مزاج سرد و خشک .مصلحات عبارتنداز :مغز گردو، آویشن، ‌عسل، نعناع خشک، سبزی‌های معطر

۲- پنیر کهنه نمک زده دارای مزاج گرم و خشک.مصلحات آن :گردو و عسل و آویشن و نعناع خشک و سبزیهای معطر

۳- خامه دارای مزاج سرد و تر.مصلح آن : عسل

۴- دوغ و ماست دارای مزاج سرد و تر.مصلحات آن :نمک،زنیان، نعناع، آویشن، سیر، کاکوتی، سیاه‌دانه، پونه، کشمش، گل سرخ

۵- سرشیر دارای مزاج سرد و تر مصلحات آن :عسل

۶- شیر پاستوریزه دارای مزاج سرد وترمصلحات آن :عسل، ‌گلاب، شکر و خرما

۷- شیر محلی تازه دارای مزاج گرم و تر مصلحات آن :عسل، ‌گلاب، شکر

۸-قرا قروط(قرقورت ) دارای مزاج سرد وخشک مصلحات آن :انواع فلفل، زیره، سیاه‌دانه

۹- کره دارای مزاج گرم و ترمصلحات آن عسل، شکر، ادویه قابضه، نمک

۱۰- کشک دارای مزاج سرد و خشک مصلحات آن گلنگبین، سیر، نعناع خشک، پونه کوهی

۱۱- ماست چکیده نمک زده دارای مزاج گرم و تر مصلحات آن :مغزگردو، آویشن، ‌عسل، نعناع خشک، سبزی‌های معطر

۱۲- پنیر بز دارای مزاج سرد مصلحات آن :گردو و پیاز و سبزیهای معطر

۱۳- شیر بز دارای مزاج سرد وتر مصلحات آن:عسل

۱۴- ماست چکیده بدون نمک دارای مزاج سرد وتر مصلحات آن گردو ٬ نعناع ٬سبزیهای معطر و آویشن

تغییر در مزاج خورکی ها به علت اضافه کردن مواد افزودنی

متاسفانه تغذیه ما در قرن ۲۱ مخدوش شده و‌ لبنیات چون آلوده به مواد نگهدارنده ( رقیق ) شده است طبع مزاجی آن برای انسان مضرشده است. مثل شیر و ماست و پنیر و خامه آلوده به مواد نگهدارنده که بعضا تا چهارماه دریخجال ها نگهداری میشود.

باعث تاسف است که اکثر خوراکی ها از حالت طبیعی خارج شده اند.حتی میوه ها!گوشت ها! سبزیجات و …

میوه های پرخاصیتی مثل موز را کال و نارس از درخت چیده و با قرار دادن در معرض گازهای شیمیایی و حرارت تصنعی زرد رنگ و رسیده میکنند!در غذای مرغ ها ذرت های تراریخته و … استفاده میکنند!در کاشت و برداشت سبزیجات از سموم و آفت کش های قوی که بسیار مضر هستند بکار میبرند!

و همه ی این موارد موجب بروز بیماری ها و تغییر مزاج ها میشود.کبد چرب!قند و فشار خون!چاقی و … از نتایج عدم تغذیه صحیح میباشد.میتوانیم با آشنایی بیشتر با طب سنتی و شناخت مزاج خودمان به سلامت بدن و شادابی انداممان کمک کنیم.

مزاج خوراکی ها طب سنتی- طبع خوارکی ها طب سنتی- مزاج غذاها -طبع انواع غذا